XẠ CAN

Tên khác: Rẻ quạt, xạ can

Tên khoa học: Belamcanda chinensis (L.) DC.,

họ Ladơn (Iridaceae)

Mô tả: Cây có, sống nhiều năm, cao 0,5-1m. Thân rễ mọc bỏ, phân nhánh nhiều. Lá hình dải, có bẹ mọc ốp vào thân và xòe ra như cái quạt. Gân lá song sang mọc sít nhau. Hoa màu vàng cam điểm những đốm tia Qua hình trong có nhiều hạt đen bóng.

Bộ phiền dùng: Thân rễ. Dùng tươi hay phơi, sấy khô.

Thành phần hoá học chính: Một số dẫn chất isoflavonoid (belameandin, tectoridin…).

Công dụng: Vị đắng, tính hàn, có độc, có tác dụng giáng hỏa giải độc, tan huyết tiêu đàm, trị hầu tí yết thống, khái nghịch thượng khí, lỗi lịch kết hạch, phụ nữ kinh bế, ung thũng, sang độc, thường dùng tiêu viêm, tiêu đờm, chữa ho, ho gà, viêm họng, khản tiếng, viêm amidan. Chữa sốt, thống kinh, bí đại tiểu tiện, sưng vú, tắc tia sữa, đau nhức tai, rắn cắn.

Cách dùng, liều lượng: Mỗi ngày 3-6g sắc uống. Giã nhỏ 10-20g thân rễ tươi với muối ngậm, bã đắp.