VẸT DÙ

Tên khác: Vẹt, Vẹt rễ lồi, vẹt dù

Tên khoa học: Bruguiera gymnorrhiza (L.) Lam.,

họ Đước (Rhizophoraceae).

Mô tả: Cây gỗ nhỏ, trung bình, phân cành nhiều, có thể cao tới 15- 20m. Vỏ thân màu xám đen hoặc màu nâu thẫm, gốc có rễ chống cao 1-2m. Lá đơn, mọc đối, phiến lá dày, cứng, không lông, hình ngọn giáo thuôn dần về phía đầu thành mũi nhọn, gốc hình nêm, dài 20-25cm, rộng 8-12cm, cuống lá thô, màu đỏ nhạt, dài 2-3cm. Lá kèm dễ rung. Hoa mọc đơn độc ở nách lá, thường có cuống cong xuống phía dưới, đài màu đỏ hình chuông, ở đỉnh xẻ 10-14 thùy, dài 1,5-2cm. Cánh hoa mỏng, màu trắng, xẻ sâu thành 2 thùy. Nhị gấp đôi số cánh, xếp từng đôi, chỉ nhị mảnh. Bầu 3 ô, đầu có 3-4 nhánh. Quả có đài bao bọc, chứa 1 hạt. Trụ mầm mập, dài 15-20cm, nẩy mầm trên cây mẹ.

Bộ phận dùng: Vỏ (Cortex Bruguierae Gymnorrhizae).

Thành phần hoá học chính: Tanin, các acid hữu cơ.

Công dụng: Vỏ Vẹt, quả Vẹt non chứa nhiều tanin, vị chát, có tác dụng thu liễm, làm săn, dùng làm thuốc trị tiêu chảy, để muối sứa, nhuộm vải, lưới và thuộc da. Rễ mầm của Vẹt trụ chứa nhiều tinh bột, có thể nấu ăn như rau, chế biến làm thức ăn gia súc. Quả dùng để ăn với trầu. Gỗ Vẹt cứng rắn, dùng làm nhà, xẻ ván, làm tà vẹt và làm củi.

Cách dùng, liều lượng: Ngày dùng 8-12g, dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác.