Y án Parkinson – Hội chứng chấn chiên

Tóm tắt về bệnh Parkinson

– Có khoảng 1% dân số trên 60 tuổi mắc parkinson, ước tính có khoảng 6,1 triệu người mắc và tỉ lệ bệnh nhân parkinson tử vong tăng lên 2,16 lần (thống kê năm 2016). Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ mắc ngày càng gia tăng.

– Theo YHHĐ, Parkinson là một trong những bệnh thoái hóa hệ thần kinh thường gặp ở những người lớn tuổi nhưng có gần 10% trường hợp người bệnh khởi phát ở độ tuổi dưới 40, có người trẻ hơn 30 tuổi đã bị bệnh.

– Có nhiều yếu tố để phát hiện sớm bệnh lý, như bệnh nhân có thể gặp tình trạng táo bón, hạ huyết áp, rối loạn chức năng tiết niệu sinh dục từ 20 năm trước, giảm khứu giác, ngửi kém xuất hiện từ 20 năm trước (thấy ở 90% bệnh nhân, trong 97% bệnh nhân này, có 70% bệnh nhân không nhận ra vì vì dấu hiệu xuất hiện rất từ từ) hoặc rối loạn giấc ngủ, khó ngủ hoặc có những hành vi bất thường trong lúc ngủ có thể xuất hiện trước đó 10 năm.

Các triệu chứng vận động ảnh hưởng rất nhiều đến sinh hoạt của người bệnh và chỉ xuất hiện ở giai đoạn sau, trong khi đó, những biến đổi ở trong não của bệnh nhân đã có từ rất lâu. Tức là, khi thấy rung/run tay/chân, thì bệnh lí đã bị từ trước đó rất lâu rồi.

Các triệu chứng của người bệnh còn làm ảnh hưởng tới người chung quanh. Bệnh nhân có thể la hét, mê sảng rối loạn vận động trong lúc ngủ đặc biệt là lúc khởi đầu giấc ngủ, có thể ảnh hưởng tới khi người sống chung với bệnh nhân. Bệnh nhân có thể gặp dấu hiệu trầm cảm, lo lắng, sa sút trí tuệ.

– Các triệu chứng vận động phải trải qua 5 giai đoạn.

+ Giai đoạn 1, bệnh nhân gần như chỉ có triệu chứng nhẹ.

+ Giai đoạn 2, bệnh nhân ảnh hưởng một bên của cơ thể, chưa ảnh hưởng đến bên còn lại.

+ Giai đoạn 3, bệnh nhân đã có ảnh hưởng đến nửa bên kia cơ thể, nhưng chưa ảnh hưởng đến phản xạ tư thế; bệnh nhân chưa có nguy cơ ngã nhiều.

+ Giai đoạn 4, bệnh nhân đã có nguy cơ ngã và ngã nhiều hơn phụ thuộc vào nhiều vật liệu dụng cụ hỗ trợ như gậy.

+Giai đoạn 5, bệnh nhân phải dùng tới xe lăn.

YHCT điều trị Parkinson

Y học cổ truyền gọi Parkinson là chứng chấn (động) chiên (lắc).

Chẩn đoán nguyên nhân: Nội nhân (tình chí).

Chẩn đoán tạng phủ, kinh lạc: Tâm (nhiệt), Can (uất), Thận (suy).

Chẩn đoán khí huyết: Huyết hư, đàm nhiệt.

Lý luận: Tâm chủ huyết, Can tàng huyết, thận sinh tinh tuỷ, tuỷ sinh huyết. Khí huyết hư trong thời gian dài làm tổn thương tới can, (có thể biểu hiện cáu giận từ sớm). Tức giận tác động tới sơ tiết của can, dẫn tới tình trạng uất trệ khí cơ và sinh đàm. Đàm sinh nhiệt, nhiệt thịnh hóa phong. Phong sinh động, gọi là can phong nội động (không phải ngoại phong, phong tà, nhưng phong tà có thể kết hợp làm tăng triệu chứng). Can chủ sơ tiết, cân cơ làm cứng khớp, co rút, rung giật. Tâm huyết nhiệt trở cờ khắc phạt can mộc (làm tổn hại nó). Thận thuỷ suy không dưỡng được can mộc.

Pháp trị: Bổ can thận âm, điều vinh dưỡng huyết, hóa đàm thông lạc, thư cân trừ phong thấp.

Lí thuyết là như thế, nhưng khi điều trị thể bệnh này, tôi thường chỉ chú ý vào, thứ tự trọng yếu như sau:

– Phủ kì hằng (tức não bộ, phần dịch thuỷ), do thận thuỷ làm chủ, chứ không nhắm vào bổ thận thuỷ để dưỡng can mộc. Ý này tương thích với quan điểm của YHHĐ. Hệ thống tế bào thần kinh (noron) của não bộ bị thoái hoá, chết (cũng thuộc phủ kì hằng). Tôi nhắm vào 2 tạng phế và thận, khí và huyết, để tiến đến phủ kì hằng. Tạng tâm, can, đàm, phong được sửa chữa theo quy luật ngũ hành của tạng phế và thận. Lí do vì thấy rõ, biểu chứng bệnh từ rất sớm (10-20 năm trước) hiện qua chứng giảm khứu giác. Mũi do tạng phế làm chủ. Tạng phế chủ khí. Tạng phế sinh tạng thận (kim sinh thuỷ). Về nguyên lí bệnh sinh, khí phải bị tổn hại lâu, rất lâu mới tổn thương đến huyết được. Tức là, tạng phế bị tổn hại lâu trước, rồi can thương đến tạng thận, con thận táng đến con can, con can phang qua con tâm. Một vòng như thế, cho đến khi biểu chứng của con can xuất hiện mới biết, nên lâu dài. Đến đoạn sa sút trí tuệ, trầm cảm, hoang tưởng là con tâm bị “đánh” tơi bời (tâm chủ thần minh) và cực kì khó chữa lui chứng, vì thần bị tổn thương nghiêm trọng rồi còn đâu. Còn khi phủ kì hằng bị tổn thương, ảnh hưởng là từ lúc tạng thận bị tổn hại rồi.

– Mặc dù 2 toa Bảo mệnh PT và Bảo đại âm PT đã trị đủ theo pháp trị lí thuyết, nhưng chỉ mang tính kiêm trị mà thôi. Bởi nhìn kĩ pháp trị lí thuyết (nhắm vào can, phong, đàm) đối chiếu với tình trạng bệnh tật, thì vẫn là đang trị phần chứng, phần ngọn và nếu có đáp ứng (tức là bắt đầu thấy tiến triển, cải thiện hơn) phải rất rất lâu, có khi vài tháng đến cả năm. Có lẽ vì thế mà, bệnh danh chấn chiên có từ mấy nghìn năm rồi, luận chứng luận trị đủ cả rồi, nhưng rất hiếm thấy được y án tuyệt đỉnh của các bậc y gia tiền bối từ cổ chí kim chăng?