GỘI NƯỚC

Tên khác: Năng gia, Gác đa bông,.

Tên khoa học: Aphanamixis polystachya (Wall.) J.N. Parker,

họ Xoan (Meliaceae).

Mô tả: Cây gỗ lớn cao 20-30m, đường kính 50-60cm. Vỏ màu đỏ tối, nhánh non có lông mịn. Lá kép lông chim lẻ, mọc so le, dài 30-50cm, mang 26-35 lá chét bầu dục, dài 12-20cm, rộng 3,5-5cm, dai, không lông, xanh mốc. Chùm hoa đực chia nhánh, hoa nhỏ, cao 3-4mm, lá đài 4-5, cánh hoa dài hơn đài 2-4 lần, ống mang 6 nhị. Bỗng cái mọc riêng lẻ, bầu có lông 3 ô. Quả nang hình trứng hay hình cầu, đường kính 2,5cm, có lông. Hạt có áo hạt vàng. Hoa tháng 3, quả tháng 7.

Bộ phận dùng: Vỏ, dầu hạt (Cortex et Oleum Aphanamixis). Vỏ cây thu hái quanh năm. Dầu thu từ hạt khi quả chín.

Thành phần hoá học chính: Saponin, carbohydrat, alcaloid, flavonoid, hợp chất terpenoid, dầu béo.

Công dụng: Quả có độc, dầu hạt dùng làm thuốc xoa bóp chữa thấp khớp. Vỏ cây được dùng điều trị viêm loét dạ dày, chữa đau lách và gan, u bướu và đau bụng.

Cách dùng, liều lượng: Ngày dùng 5-10g vỏ thân dạng thuốc sắc, dầu hạt dùng ngoài không kể liều lượng, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác.